Recensie van Nationaal Vertaalcongres 2011

Vrolijk Vertaalcongres

Door Elsowina Ruitenberg (dietsendeutsch@ziggo.nl)

Afgelopen vrijdag werd het Nationaal Vertaalcongres gehouden in Amersfoort, met dit jaar als thema "het maatschappelijk belang van vertalers en tolken". Daarmee stak de organisatie alle vertalende en tolkende collega's een flink hart onder de riem! Vertalingen zijn overal en vertalen en tolken blijft mensenwerk. Het is maar dat u het even weet.

We werden getrakteerd op een levendige presentatie van Joke Zwaal van PassworD, onder de aansprekende titel "Zonder vertalingen staat de wereld stil". Zelf sta ik niet zo dagelijks stil bij het feit dat we als vertalers zo'n belangrijke rol spelen in de economie, dus ik ben Joke erg dankbaar dat ze ons daar nog eens zo nadrukkelijk op wees. Daarop volgde een interessant gesprek over de Nederlandse literatuur als exportartikel met auteur Gerbrand Bakker, vertaler David Colmer en uitgever Eva Cossée over de door Bakker geschreven en veelvuldig bekroonde roman Boven is het stil. In Nederland is praktisch geen aandacht besteed aan de talloze bekroningen en dat vind ik nogal onbegrijpelijk, vooral als je bedenkt dat dit exportartikel bij uitstek in bijna twintig landen is verkocht. Zowel auteur als vertaler lazen hetzelfde fragment uit dit boek voor - een fraai staaltje vertaalwerk van een al even fraaie romantekst!

Een koffiepauze als korte onderbreking, waarna het presentatiestokje werd doorgegeven aan drie dames die ieder op geheel eigen wijze uitlegden dat vertalingen het smeermiddel van de economie zijn. Stephanie Aliwell deed dat vanuit haar functie Werving & Selectie bij de Franse Kamer van Koophandel, Lianne Baaij vanuit haar ervaringen als tolk-vertaalster Chinees en Anne Hoffmann als exportadviseur van Gateway to Germany. Frankrijk en Duitsland zijn van oudsher belangrijke handelspartners van Nederland, dus benadrukten zowel Stephanie als Anne het belang van goede voorbereidingen - en dus ook goede vertalingen - voor bedrijven die in beide landen actief de markt op willen. De ervaringen van Lianne Baaij als begeleidster van handelsdelegaties naar China spraken ook zeer tot de verbeelding van het publiek. Af en toe werkten ze trouwens ook behoorlijk op onze lachspieren! Voor een tolk komt er bij zo'n handelsbezoek dus heel wat meer kijken dan alleen vertalen van wat er wordt gezegd... Juist wat er niet wordt gezegd kan immers van doorslaggevende betekenis zijn voor het slagen van zo'n handelsmissie, nog even afgezien van etiquettevraagstukken.

Na een eenvoudige doch voedzame lunch werden we getrakteerd op een staaltje consecutief tolken in de praktijk: twee Vietnamese dames, eentje in prachtig Oosters gewaad, vertelden afwisselend in het Vietnamees en Nederlands het verhaal van hun vlucht (beiden kwamen ooit als bootvluchteling naar Nederland). Daarmee illustreerden ze prachtig hoe belangrijk tolken zijn voor mensen die hun verhaal kwijt willen. Een ander facet van tolkwerk werd geschetst door Maja Ruzic, hoofd van de sectie conferentie- en taaldiensten van het Internationaal Strafhof in Den Haag. Bij de zittingen van het Strafhof zijn tolken onmisbaar, maar Maja vertelde ons ook hoe lastig het soms is om de juiste tolk te vinden voor de verschillende talen die in voormalig Joegoslavië werden gesproken en hoe belangrijk dat gegeven is bij getuigenverhoren.

Vervolgens kregen we een korte uitleg over het belang van tolken en vertalers voor de unit Buitenland van het KLPD. Dankzij hun werk kan Nederland namelijk gehoor blijven geven aan internationale rechtshulpverzoeken. Overigens onderschreef de volgende spreekster, de coördinator Tolken van de IND, dit belang: asielzoekers moeten hun verhaal immers ook kwijt kunnen. Daarna kregen we een praktijkvoorbeeld voorgeschoteld van een relatief jonge loot van de tolkenstam: gebarentolken. Mirte da Ponte en haar collega-invalster deden deze presentatie samen, waarbij Mirte 'gewoon' vertelde en haar collega het verhaal simultaan in gebaren vertaalde. Petje af voor alle gebarentolken die met hun dienstverlening voorkomen dat dove en slechthorende medemensen in een isolement belanden!

Na een korte theepauze - altijd prettig om te kunnen netwerken - begonnen we aan de laatste sessie met als thema "hoeders van de taal". Dit thema werd in theorie behandeld door Dik Huizing, adviseur van de Nederlandse taalafdeling van de Europese Commissie, maar vooral in praktijk gebracht in een wervelend optreden van taalkenner/columnist/uitsmijter Wim Daniëls, die ons via zeer inventieve gedachtenkronkels en dito sprongen nog eens even goed wakker schudde. Het gelach was dan ook niet van de lucht! Dankzij zijn meer dan snelle spreekstijl haalde hij de hem toebedeelde spreektijd ook nog eens ruimschoots.

Het congres werd afgesloten met de prijsuitreiking voor Beste vertaler, tolk en vertaalbureau 2011 en een slotwoord door de directeur van ITV Hogeschool voor Tolken & Vertalers. Tijdens de borrel werden er bovendien door verschillende leveranciers nog prijzen uitgereikt aan de gelukkige collega's wier visitekaartje uit de stapel werd getrokken.

Waar we vorig jaar nog werden gewaarschuwd om vooral geen grijze muizen te blijven, kregen we dit jaar als boodschap mee om toch vooral trots te zijn op onze belangrijke rol in de maatschappij. Een loffelijk streven na deze inspirerende dag!

Dank aan Teamwork, VZV en ITV voor de wederom uitstekende organisatie van dit congres: ik heb er met volle teugen van genoten! Op weg naar huis had ik geluk: ik wist, hoewel met de nodige vertraging, toch nog net te ontsnappen aan de grote sein- en wisselstoring rond Utrecht.

Link naar Elsowinas blog op internet

Alle recensies »